گفتگوی صمیمانه
فرهنگی/اجتماعی/هنری/ورزشیگفتگوی صمیمانه
فرهنگی/اجتماعی/هنری/ورزشیتاریخچه تراختور
باشگاه فوتبال تراکتورسازی تبریز یک باشگاه فوتبال ایرانی است که در سال ۱۳۴۹ شمسی در با حمایت کارخانه تراکتورسازی در تبریز بنیان‌گذاری شده است. تراکتورسازی تبریز تا سال ۱۳۸۰-۱۳۸۱ در سطح اول فوتبال ایران بازی می‌کرد اما در آن سال به دسته پایین‌تر سقوط کرد و پس از ۸ سال انتظار در سال ۱۳۸۸ دوباره به لیگ برتر فوتبال ایران راه یافت.[۶]
باشگاه فوتبال تراکتورسازی تبریز
تاریخچه
پیش از انقلاب
راکتورسازی در سال ۱۳۵۴ به جام تخت جمشید صعود کرد. آنان در جام تخت جمشید ۱۳۵۴ شرکت کردند و در میان ۱۶ تیم، شانزدهم شدند و سقوط کردند. پس از یک سال دوری از سطح اول لیگ فوتبال ایران، آنان در جام تخت جمشید ۱۳۵۶ شرکت کردند و پنجم شدند. در این دوران مربی تراکتورسازی حسین فکری بود و بازیکنانی چون پرویز مظلومی، عباس کارگر و ابراهیم کیان طهماسبی در این بازی می‌کردند.[۱] تراکتورسازی در جام تخت جمشید ۱۳۵۷ هم حاضر بود و تا پیش از تعطیلی مسابقات به دلیل وقوع انقلاب، در جدول نهم بودند.[۷] این باشگاه در جام حذفی ۱۳۵۶ نیز به فینال راه یافت اما از ملوان بندرانزلی باخت و نایب‌قهرمان شد. در این سال‌ها ماشین‌سازی نیز به عنوان تیمی از شهر تبریز و قدرتی موازی با تراکتورسازی در فوتبال ایران حاضر بود.[۱]
دهه ۱۳۶۰
در دهه ۱۳۶۰ به دلیل وقوع جنگ ایران و عراق، لیگ فوتبال ایران تعطیل بود و تنها جام‌های استانی برگزار می‌شد و تراکتورسازی در لیگ فوتبال تبریز بازی می‌کرد. در سال ۱۳۶۵، تیم استان آذربایجان شرقی متشکل از بازیکنان تراکتورسازی و ماشین‌سازی به فینال لیگ استانی قدس راه یافت، ولی از تیم استان اصفهان شکست خورد و دوم شد. در این دهه بازیکنانی مانند احد شیخ لاری، حسین قوی‌فکر، غلامرضا باغ‌آبادی و امیر داداش‌ضیایی بازیکنان برجسته تراکتورسازی بودند که در تیم ملی فوتبال ایران نیز بازی کردند. در سالیان پایانی این دهه، واسیلی گوجا مربی اهل رومانی به تراکتورسازی آمد.[۱]
دهه ۱۳۷۰ و آغاز دهه ۱۳۸۰
واسیلی گوجا، تیم‌های پایه تراکتورسازی را زیر نظر گرفت و به کارهای بنیانی باشگاه پرداخت. تراکتورسازی متحول شد و دوران موفقی را گذراند.[۱][۸] آنان در لیگ آزادگان ۱۳۷۱ در گروه یک بالاتر از استقلال و کشاورز اول شدند، اما در پلی‌آف با باخت به پاس تهران، به مقام سوم رسیدند.[۹] در این تیم که بهترین نتیجه تاریخ تراکتورسازی در لیگ را به دست‌آورد؛ کریم باقری، سیروس دین‌محمدی و حسین خطیبی حضور داشتند.[۱] اسماعیل حلالی و علی باغمیشه نیز از آن تیم به تیم ملی فوتبال ایران راه یافتند. تراکتورسازی در سال ۱۳۷۳ با باخت به بهمن در جام حذفی، برای بار دوم در این جام نایب‌قهرمان شد. با رفتن بازیکنان کلیدی از تیم، دوران افت باشگاه آغاز شد. محمدحسین ضیایی، جای گوجا را گرفت و بازیکن–مربی تیم شد. باشگاه در لیگ آزادگان ۱۳۷۹، آخر می‌شود اما با این وجود سال بعد به حکم فدراسیون فوتبال ایران در لیگ حرفه‌ای تازه‌تاسیس شرکت میکند. آنان در لیگ برتر فوتبال ایران ۸۰-۸۱ با مربیگری رضا وطنخواه و محمود یاوری باز هم در لیگ آخر شدند، و این بار به دسته پایین‌تر سقوط کردند.[۱]
دوران دسته اول: ۱۳۸۱-۱۳۸۸
تراکتورسازی هفت فصل را در لیگ دسته اول فوتبال ایران سپری کرد، و نتوانست به جام خلیج فارس صعود کند. تراکتورسازی در این هفت سال تنها یک بار پلی‌آف رسید، و با باخت به شیرین‌فراز کرمانشاه فرصت صعود را از دست داد. در این سالیان ارنست میدندروپ، فرشاد پیوس، احد شیخ لاری از مربیان باشگاه بودند. سرانجام فراز کمالوند در فصل ۸۸-۸۷ تراکتورسازی را به لیگ برتر آورد.[۱]
هواداران
با این که تراکتورسازی تنها یک باشگاه ورزشی است، امروزه برای برخی طرفدرانش جذابیتی فراتر از این دارد و به پدیده‌ای اجتماعی و ناسیونالیستی برای آنها تبدیل شده‌است.[۸][۱۰] این تیم در فصل ۱۳۸۷-۱۳۸۸ رکورددار بیشترین تماشاگر در لیگ ایران بود.[۱۱] به گفتهٔ مدیر باشگاه تراکتورسازی این تیم در سال ۱۳۸۹ حدود ۴۸۲ هزار هوادار رسمی داشته که چندین برابر هوادران ثبت‌شدهٔ رئال مادرید، یکی از باشگاه‌های پرطرفدار دنیا، است.[۱۲] برخی هوادران تراکتورسازی «به شدت روی هویت قومی خود پافشاری می‌کنند».[۸] سایت گل بر این باور است عده ای از هوادارن تراکتورسازی، از این جهت رابطه خود را با کاتالونیا در اسپانیا و باشگاه فوتبال بارسلونا مقایسه می‌کنند.[۸] برخی نیز طرح الغی ادعای این قیاس را به گروهای منتسب به پان ترکیست‌ها نسبت می‌دهند و آن را قیاسی غلط جهت تحریک احساسات مردم می‌دانند. [۱۳] علاوه بر این، بازیهای این تیم به طور ضمنی صحنه اعتراض و طرح خواستههای قومیتی شده‌است.[۱۰] این حرکات عمدتاً شامل دادن شعارها و بردن پارچهنوشتهها با چنین مضامینی است.[۱۰][۱۴] این موضوع نمودهای سیاسی داشته‌است و در میان مسئولان سیاسی حکومت ایران حساسیت ایجاد کرده‌است.[۱۵] این فعالیت‌ها به پان‌ترکیست‌ها و تجزیه طلبها نسبت دادهمیشود.[۱۳][۱۵]واکنش‌های حکومت به این امر، به دستگیری،[۱۴][۱۵] درگیری میان ماموران امنیتی و شعاردهندگان،[۱۴][۱۶] جمع برخی پارچهنوشتهها از ورشگاه و برخی پوسترهای تراکتورسازی از چاپخانه‌ها[۱۶] انجامیدهاست.
لقب
تراکتورسازی در بین هوادارانش به «تراختور» (تلفظ نام تیم در زبان ترکی آذربایجانی) معروف است. برخی نیز آن را آل قوردلار (گرگهای سرخ) می‌نامند.[۲] [۳]
سرود
شعارهایی از قدیم در میان هوادارن تراکتورسازی در ورزشگاه رواج دارد که مشهورترین آنها «داغلاری سؤکر...»، «ئیل یاتار...» و «یاشاسین آذربایجان» هستند.[۸] همچنین باشگاه تراکتورسازی در سال ۱۳۸۹، سرود رسمی خود را با شعر و آهنگ امیر سپهر (به زبان ترکی آذربایجانی) و اجرای گروه کر باریش، رونمایی کرد.
